Gasb-dolandırıcılık
S aleyküm hocam
Size kısa bir sorum olacak.
Bir kişi almış olduğu malın parasının ilk alıcıya [herhalde “satıcıya” diyecektiniz] ödenmedğini öğrense o malı ne yapmalıdır, gasb edilmiş mal hükmünde olur mu?
Yani bir kişiden bir mal almış, parasını ödemiş, sonradan öğrenmiş ki o malı satan kişi dolandırıcıymış. Mal aldığı kişilere parasını ödemiyormuş.
İkinci alan kişinin önceden bunlardan haberi yok.
Sonradan öğreniyor, birinci satan kişi o mal benim, parası ödenmedi diyerek herhangi br talepte bulunabilir mi?
Böyle durumda tertemiz helal mal gibi kullanılabilir mi?
Ağlıyanın malı gülene yarar mı?
Bu husutaki İslami hüküm nedir hocam?
Teşekkürler.
Hocam cevap lütüf ederseniz duacınız oluruz şu mubarek günlerde.
Ve aleyküm selam…
Son satın alan, satıcıya malı iade edip parasını geri almalıdır.
Bu fiil açıkça bir gasp değilse de bir nevi “zulüm”dür, gasb gibidir. Bunun nesine tertemiz denebilir ki? Ağlayanı-sızlayanı bırak, ortada apaçık bir zulüm, zımni bir gasb var, dolandırıcılık var…
Malın ilk sahibi de ikinci şahıstan yani dolandırıcıdan elbette ki malını veya bedelini talep eder/etme hakkına sahiptir. [Bkz. Bilmen, Ö. Nasuhi, Istilâhât-ı Fıkhıyye Kâmusu, VII, 345 vd. ilgili bahisler]
Gasbeden, dayak ve hapis cezası ile te'dib olunur. Tabii İslâm fıkhına/hukukuna göre… Gasbedilen mal mevcutsa (telef veya zarara uğramamışsa) aynen geri verilir, iade masrafları da gasbedene aittir. Gasbedilen mal helâk olmuşsa tazmin edilmesi, yani bedelinin ödenmesi gerekir.
Tazmin; ölçü, tartı veya standart olup sayı ile alınıp satılan (mislî) mallarda misliyle, bunun dışındakilerde kıymetiyle olur. [el-Kâsânî, a.g.e., VII,147, I50,168; es-Serahsî, el-Mebsût, XI,' 50; İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr, V, 128,135,137; İbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadîr, VII, 363, 367, 379, 383]
“Gasb edilmiş veya hırsızlık, hıyânet gibi haram yoldan elde edilmiş olduğu bilinen bir malı, hediye, sadaka, mebî’(satılmış şey, mal-meta), semen (değer, bedel, alıcının ödeyeceği bedel) ve ücret olarak almak, kirâ ile kullanmak helâl değildir.” [Tarîkat-ı Muhammediye Şerhi Hadîka, El Âfetleri bölümünün sonu]
zulüm, dayak, hapis, tazmin, Gasb-dolandırıcılık, Ağlayanı-sızlayanı, zımni,