Erkeğin hanımına “anam-bacım-kızım” demesi...
Soru: Hanıma söz gelişi “anam-bacım-kızım” demekle boş ulur mu? Böyle açık olmayan sözlerle de talak gerçekleşir mi?
Erkeğin hanımına “kızım-bacım-anam” diye hitap etmesi nikâhına zarar vermez. Hatta hanımıyla telefonda konuşurken, kendisine, “Kiminle konuşuyorsun? denildiğinde, o da, “Kızımla” diye cevap verse… Yahut hanımını gösterip “Bu benim kızım” dese, talak vaki olmaz, nikâhları bir zarar görmez.
Ancak bir kimse karısına; "Sen benim anam, bacım, kızım gibisin", yahut "Sen benim anamsın, bacımsın, kızımsın" dese, bu durumda bakılır:
- Eğer "zıhâr"a (bir nevi yemine) niyet etmiş ise zıhâr sayılır ve keffâret gerekir. Bunun keffareti; sırayla bir köle azad etmek, gücü yetmezse iki ay ara vermeden oruç tutmak, buna da gücü yetmezse altmış fakiri sabahlı akşamlı doyurmaktır.
- Şayet karısını "talâk"a (boşamaya) niyet etmiş ise, karısı boş olur.
- Yemin etmeyi kastetmiş olursa, "îlâ" denilen yemin gerçekleşmiş olur ki, bunun keffâreti de sırasıyla, ya bir köle azâd etmek, ya on fakiri doyurmak, yahut da bu ikisine gücü yetmez ise, üç gün peş peşe oruç tutmaktır.
- Yukardakilerin hiçbiri değil de, bu sözlerle karısına olan saygı-sevgi ve bağlılığını ifade etmek istemiş ise, bunu ifade etmiş sayılır, başka bir şey gerekmez.[Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslamiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu, II, 331]
Misallerden anlaşılacağı üzere "şimdiden sonra, bundan böyle" gibi bir kayıt koymasa bile, boşamaya niyet ettiği takdirde bu ifadelerle talâk vaki olur, hanımı kendisinden boş olur.
***
Bilindiği üzere sarih talâk, maksadı açıkça yansıtır şekilde belli lafızlarla yapılan talâktır. Açık olduğu için niyete muhtaç değildir. Adamın ağzından çıktığı takdirde hüküm ifade eder, düşüncesi ne olursa olsun, niyete itibar edilmez. Sen boşsun, seni boşadım gibi sözler açıktır.
Fakat kinâye lafızlarla talağın niyete ihtiyacı vardır. Çünkü kullanılan lafızların hem talakta hem de başka manalarda kullanılma ihtimali vardır.
Bunun için fukahanın hepsi, "kinâye lafızla söylenen talâk, ancak niyet ile vaki olur, çünkü hangi manada kullanıldığı açık değildir", demişlerdir.
niyet, Erkeğin hanımına “anam-bacım-kızım” demesi, Bu benim kızım, sarih, kinâye, "Sen benim anam, bacım, kızım gibisin", "Sen benim anamsın, bacımsın, kızımsın",