Sorular | Soru sor

Deniz ürünlerinden yenmesi caiz olup oymayanlar...

Deniz ürünlerinden hangilerini yemek haramdır?
Hanefi mezhebi ve diğer mezheplere göre hangi deniz ürünlerini yemek helal, hangilerini yemek haramdır? İsimlerini tek tek verebilir misiniz?

Cenab-ı Hak Kur’an-ı Kerimi’nde; denizi, deniz ürünlerini, denizin bütün fayda ve yararlarını biz insanoğlunun emrine verdiğini… Bunun karşılığı olarak da şükretmemiz gerektiğini hatırlatıyor ve buyuruyor ki:

“İçinden taze et (balık) yemeniz ve takacağınız bir süs (eşyası; inci-mercanzeberced vs.) çıkarmanız için denizi emrinize veren O’dur/Allah'tır . Gemilerin denizde (suları) yara-yara gittiklerini de görüyorsun. (Bütün bunlar) onun lütfunu aramanız ve nimetine şükretmeniz içindir.” [Nahl suresi, 16/14]

Diğer bir ayet-i kerimede de,

"Hem size hem de yolculara fayda olmak (yararlanmak) üzere, deniz avı yapmak ve onu yemek size helâl kılındı." [Mâide suresi, 5/96] buyurmuştur.

Böylece denizlerin, birer ilâhî nimet deposu olduğunu ve onlardan biz insanların faydalanabileceğini hatırlatmaktadır.

***

Bilindiği gibi yaşadıkları yerler bakımından hayvanlar, kara ve deniz hayvanları olmak üzere ikiye ayrılır.

Karada yaşayan hayvanların hangilerinin yenip yenmeyeceği fıkıh kitaplarında belirtilmiş, ayrılmıştır. Denizde yaşayan hayvanların hangilerinin yenilmesinin helâl, hangilerinin haram olduğu hususunda ise mezhepler arasında farklı görüşler mevcuttur.

Yukarıda meallerini kaydettiğimiz âyet-i kerimelerden hareket eden Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezhebi âlimlerine göre, deniz hayvanlarının, yani suyun içinden başka bir yerde yaşayamayan hayvanların hepsi de helâldir, yenebilir… Nerede bulunursa bulunsun, ister balık şeklinde olsun isterse başka cins ve şekide olsun yenmeleri caizdir. Yine aynı mezheplere göre, bu hayvanların isimlerinin farklı olması, diri veya ölü olması; yakalayanların Müslim veya gayrimüslim olması da hükmü değiştirmez; yenebilir, helâldir.

***

Bu meselede Ehl-i Sünnet mezheplerinin görüşlerini şöyle özetleyebiliriz:

Mâlikîler, hiçbir deniz hayvanını istisna kılmaz/hariç tutmaz, hepsinin yenilebileceğine hükmeder.

Hanbelî mezhebi yılan balığını habis / pis saydığı için haram kabul eder.

Şâfiîler de kurbağa, yengeç ve timsah gibi hem denizde, hem de karada yaşayabilen hayvanların etinin yenilmesinin haram olduğunu söylemişlerdir.

***

Hanefî mezhebine gelince…

Onlara göre, balık sûretinde olmayan deniz hayvanlarının etlerini yemek haramdır. Suda yaşayan, suda barınan hayvanlardan her çeşit balığın eti ise yenebilir. Mesela kalkan balığı, sazan balığı, yunus balığı, yılan balığı bu kabildendir, yenilmeleri helâldir. Fakat, diğer su hayvanları caiz değildir; midye, istiridye, istakoz, ahtapot ve yengeç gibi hayvanların yenilmesi helâl olarak kabul edilmemekte, haram sayılmaktadır. [Bkz. Şeyh Abdurrahman el-Cezerî, Kitâbu’l-Fıkhi ale’l-Mezâhibi'l-Erbaa, 2, 5; M. Zihni Ef. Nimet-i İslâm, Huzur Yay. s. 865; Bilmen, Ö.N., Büyük İslâm İlmihali, s. 418, m. 56]

Bu anlatılan esaslara göre, midye, istiridye, kalamar gibi deniz hayvanları Şâfiî, Mâlikî ve Hanbeli mezheplerine göre yenebilir. Ama Hanefî mezhebine göre yenilmez; çünkü bu çeşit hayvanlar gerek görünüş, gerekse yenen kısımları itibariyle hoş değildir, dolayısiyle çirkin ve pis sayılmışlardır.

Yine deniz insanı, deniz aygırı, deniz hınzırı gibi balık şeklinde bulunmayan deniz hayvanlarının yenmeleri helal olmadığı gibi, avlanmaları da helâl görülmemektedir.

Keza dıştan bir etki olmaksızın kendi kendine suda ölüp su yüzüne çıkan balıklar yenmez. Fakat suyun çekilip/açılıp kurumasından, fazla sıcak veya soğuktan dolayı ölen… Veya kuşlar tarafından öldürülen… Su içinde bağlı tutulmakla ve buz içinde sıkışmakla ölen balıklar yenir. Balıklarda boğazlamaya gerek yoktur.

Göle veya denize atılan balık otunu yemekle göl veya deniz içinde ölen veya avlanıp da sudan çıkarılmadan başlarına tokmakla vurulup öldürülen ve ağ içinde kurtulamayıp ölen balıkların yenmeleri de helaldir.

Balıklar temiz olmayan suların içinde bulunmuş olsalar da etleri yenebilir.
Avlanan bir balığın içinden çıkan bir balık sağlam ise, o da yenebilir, sağlam değilse yenmez. [Mehmed Zihnî Efendi, Nimet-i İslâm, Osmanlıca baskı, s. 1149, Latinize, s. 865; Bilmen, Ö.N., a.g.e., s. 418, m. 56-59]

Deniz ürünleri, taze et, yenilmesi caiz olup olmayanlar, kalkan, sazan, istakoz, midye, yılan balığı, kalamar,

Yorumlar (2)
Yorumlarınızı asagidan yazabilirsiniz. Yeni soru sormak icin ise buraya tikla