Karı-kocanın birlikte kazandıkları kimin?
Selamün aleyküm hocam; mollacami’de cevabını okudum.
Köylerde karı-koca kocasının malı olan tarla bağ bahçe veya hayvancılıkta beraber çalışıp mallarını artırdılar.. Farz-ı muhal ikiye katladılar, bu artırılan mala kadın ortak oluyor mu, yoksa babasından düşen tarla, koyun veya takılar altın penez vs… Bunlar mı kadının malı oluyor? Kocası vefat etmeden ayrılacak olsa, mehir veya iddet bekleme zamanındaki görülen ihtiyacından başka hakkı olmaz mı?
Selamlar, Allaha emanet olunuz.
Ve aleyküm Selam Abi;
Malın aslı kimin?
Anladığım kadarıyla kocanın.
Ne yapıyorlar?
Birlikte çalışıp kazanıyorlar.
Dolayısiyle asıl, yani fıkıh tabiriyle re’sü’l-mâl/sermaye kocanın, bunda kadının ortaklığı yok. Ortaklıkları o aslın üzerine koydukları kârda/kazançta. Aralarında onu nasıl paylaşyacakları ise, kendi kararlaştırmalarına bağlıdır. Mesela yüzde elli/yüzde elli olarak da, yüzde yetmiş/yüzde otuz veya yüzde on olarak da anlaşabilirler. Yani bir nevi İslâm hukukundaki ‘mudarabe şirketi’ gibi oluyor. Mal-sermaye birinden emek birlikte veya öbüründen…
***
Kadının kendisine babasından düşen arazi, mal ve takılarsa, daha önce de belirttiğimiz gibi zaten onun. Bunlarda kocanın bir hakkı ya da ortaklığı yok.
***
Kadın, kocası vefat etmeden ayrılacak olsa, yukarıda izah ettiğimiz gibi, nasıl anlaşmışlar-konuşmuşlarsa haklarını tastam alır. Yani birlikte çalışıp elde ettiklerinden ne gibi bir hakka sahip olmuşsa, kazançtan % 10-20-30-50, anlaşmaları her ne oranda ise onu alır, hakkıdır… Ama hiçbir şey konuşulmamış, haklarını hibe etmişse, tabii ki alacağı bir şey de olmaz… Hibe etmemişse, kocanın bunu hesap ederek makul bir hakkı hanıma vererek helalleşmesi gerekir. Kendine ait tarla, koyun-sığır vs mallar, altın-penez ve takılar ise esas itibariyle onun malıdır, onlara kocası hiçbir şekilde el süremez, alamaz. Kadının kendi tasarrufundadır. Dilediği gibi hareket edebilir. İster harcar, ister teberru eder.
mehir, Karı-kocanın birlikte kazandıkları kimin, Farz-ı muhal ikiye katladılar, bu artırılan mala kadın ortak oluyor mu, yoksa babasından düşen tarla, koyun veya takılar altın penez, iddet, ihtiyacı,