Kadının mirastaki hissesi…
Sorum şu: İslâm’da kadının mirastan payı erkeğin neden yarısıdır? Slm..
Allah Teala’nın koyduğu hükümlerin biri hakikî, diğeri mecazî olmak üzere iki sebebi-hikmeti vardır. İnsan olarak bu hükümlere ait sebeplerden görebildiklerimizi anlamaya çalışırken ortaya koyduğumuz hikmetler, bunun mecazî olan sebepleridir. Bunlara hikmet diyoruz. Bir hükmün yürürlükteki konumunu belirleyen ise hikmeti değil, hakikî illet olan Allah’ın emridir.
Mesela Allah (c.c.) oruç tutmamızı emretmiştir. Bunun hikmeti, Allah’ın nimetlerini hatırlamak, onların kadrini-kıymetini bilmek… Aç-açık ve yoksulların durumunu düşünüp onlara yardımcı olmak… Bedenin sağlığına katkıda bulunmak gibi hususlardır.
İlleti (gerçek sebebi) ise, Allah'ın emri olmasıdır. Fakat, şimdi birisi kalkıp, “Bende bu işlerden hiç biri olmuyor, öyleyse bana oruç farz değildir” diyemez. Çünkü, Allah’ın bu husustaki emri her zaman geçerlidir.
***
Yine namaz kılmanın maddî-manevî pek çok faydası vardır ki, bunlar namaz kılmanın hikmetleri, gizli sebepleridir. Ama hiç kimse, “Namaz bana bunlardan hiçbir faydayı sağlamıyor; öyleyse, niçin boşuna namaz kılayım ki...” diyemez. Çünkü, namaz kılmanın hükmünün hakikî illeti, Allah’ın emridir ve o da her zaman yürürlüktedir.
***
Yine seferîlik hükmünün hikmeti meşakkattir; lakin hakikî illeti “seferde olmak”tır ki, o da Allah’ın emridir. Biri kalkıp da “Ben evimde de meşakkat çekiyorum; efendim şehir içi kısa seyahatlerde, otobüste-tramvayda-metroda da sıkıntı ve sıkışıklık yaşıyorum; o halde, evimde de kısa mesafelerlede de seferiliğin hükümlerinden/avantajlarından yararlanalirim” diyemez. Veya “Seferilikte evimden daha rahatım, o halde, seferî sayılmam.” da diyemez. Zira, ıztırap-meşakkat-sıkıntı yalnızca bir hikmettir; mecazî bir ilettir… Hakikî illeti ise “seferilik ölçüsüdür”. Onu da ortaya koyan Şâri’in emridir, değişmeyen nasslardır. Bu sebepledir ki, seferilik mesafesini (mesela 90 km ve üzerini) uçakla bir alan kişi de seferîdir.
***
İşte miras taksimatıyla ilgili söylenen-anlatılan sebepler-hikmetler de birer mecazî gerekçelerdir. Bu taksimat hükmünün gerçek illeti de, Allah’ın emridir ve bu emir kıyamete kadar yürürlüktedir.
Allah Teala’nın açık hükümlerini değiştirmek ise, hiç kimsenin ne hakkıdır, ne de haddine düşmüştür.
Hakiki bir mü’min, bütün hükümlerde olduğu gibi miras hususundaki hükümlerde de Cenab-ı Rabbi’l-âlemin’inin şaşmaz adaletine ve eşsiz hikmetine güvenir ve teslimiyetle karşılar. Mü’min olmayanın zaten böyle bir meselesi olamaz, dolayısiyle bu ve benzeri meselelere dair söz söyleme hakları da yoktur.
Kadının mirastaki hissesi, erkeğin neden yarısı, hakiki, mecazi, sebeb-i hikmeti, illeti,